Chấn lưu (Ballast) là gì? Nguyên lý | [TIP] Lựa chọn chấn lưu

Chấn lưu là gì mà được mọi người quan tâm đến vậy? Nó có ý nghĩa như thế nào đối với bóng đèn? Không phải ai cũng có thể hiểu rõ về chấn lưu cũng như nguyên lý hoạt động của nó như thế nào. Với kinh nghiệm cung cấp và lắp đặt thiết bị chiếu sáng trong nhiều năm qua, DMT Solar sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về chấn lưu nhé!

1. Chấn lưu là gì?

Chấn lưu hay còn gọi là tăng phô, là một thiết bị điện dùng để giới hạn dòng điện chạy trong mạch điện. Một trong những ứng dụng phổ biến nhất của chấn lưu là trong đèn huỳnh quang, dùng để giới hạn dòng điện không quá cao đến mức có thể làm hỏng bóng đèn. Chấn lưu có hai loại là chấn lưu điện cảm và chấn lưu điện tử.

Nguồn: https://vi.wikipedia.org/wiki/

Nói cách khác, chấn lưu là chất có nhiệm vụ kiểm soát điện áp trong bóng đèn. Nếu đèn không có chấn lưu thì sẽ tiếp xúc với điện cao thế. Gây nên hiện tượng nóng và chảy thiết bị chỉ trong vài giây tích tắc. 

Khi khởi động đèn, chấn lưu phải hoạt động nhanh chóng để cung cấp điện áp cao, thiết lập hồ quang giữa 2 cực điện. Sau khi hồ quang được thiết lập xong, thì chấn lưu phải hoạt động liên tục để giảm điện áp và điều chỉnh dòng điện. Điều này có ý nghĩa giúp lượng ánh sáng phát ra ổn định. 

2. Phân loại chấn lưu

Hiện nay, chấn lưu được chia thành 2 loại: Chấn lưu điện từ và chấn lưu điện tử. Mỗi loại đều có ưu và nhược điểm khác nhau, cùng DMT Solar tìm hiểu rõ hơn về chúng nhé!

2.1 Chấn lưu điện từ 

Từ lâu, chấn lưu điện từ đã có mặt trên thị trường. Chấn lưu điện từ có cấu tạo gồm nhiều lá sắt được dây đồng hoặc dây nhôm quấn quanh. Và trên thị trường có 3 kiểu chấn lưu điện từ: kiểu cuộn và lõi tiêu chuẩn; kiểu cuộn và lõi hiệu suất cao; kiểu lai hoặc cắt bỏ điện cực.

Ưu điểm:

• Chấn lưu đạt hiệu suất cao có cấu tạo gồm lá sắt thép được quấn quanh bằng dây đồng.
• Giá thành rẻ.

Nhược điểm:

• Nhấp nháy liên tục 120 lần/giây, gây khó chịu cho người sử dụng.
• Tuổi thọ thấp, nên phải thay thế nhiều lần. 

2.2 Chấn lưu điện tử

Chấn lưu điện tử là thiết bị sử dụng công nghệ với tần số cao 20.000Hz, tác động nhanh vào lớp photpho của đèn huỳnh quang. Được áp dụng cho các dòng đèn truyền thống trước đây. Đóng vai trò ổn định dòng điện và giúp tiết kiệm điện hơn. Hơn nữa, nếu so về độ nhấp nháy của chấn lưu điện từ (0.04) thì chấn lưu điện tử chỉ đạt mức (0.01). 

Chấn lưu điện tử hiện nay rất được ưa chuộng. Và chấn lưu điện tử cũng có nhiều ưu điểm hơn so với chấn lưu điện từ: 

• Tuổi thọ cao
• Thiết kế gọn nhẹ, dễ dàng tháo lắp
• Tính an toàn cao
• Tiết kiệm điện tối ưu
• Ngoài ra, có một vài loại chấn lưu điện tử chuyên dụng có khả năng điều chỉnh độ sáng tối của bóng đèn. 

3. Đèn led có chấn lưu không?

Đèn LED được sản xuất theo công nghệ tiến nhằm thay thế đèn huỳnh quang truyền thống. Có ưu điểm nổi trội là sử dụng trực tiếp nguồn điện 220V. Do đó, đèn LED không cần chấn lưu mà nó được thay thế bằng LED driver, có tên gọi khác là nguồn LED. 

Một số dòng đèn LED sử dụng Drive nhưng một số thì không cần. Bởi vì nhà sản xuất đã tích hợp sẵn trong bảng mạch điều khiển, hoặc cũng có thể tách rời chúng bằng bộ điều khiển bên ngoài.

>>> Có thể bạn quan tâm: Chỉ số ip là gì ?

4. Cấu tạo của chấn lưu

• Chấn lưu điện từ: 
• Có cấu tạo đơn giản, gồm 1 cuộn dây cảm kháng L lớn. Chúng có tác dụng duy trì độ tự cảm để điện áp của ống luôn trong khoảng 80-140V.
• Chấn lưu điện từ được mắc nối tiếp với 2 đầu điện cực, điều chỉnh và ổn định tần số của dòng điện. 

• Đối với chấn lưu điện tử
• Có cấu tạo gồm nhiều linh kiện điện tử và trong mạch có cuộn dây nhỏ hơn chấn lưu điện từ.

5. Nguyên lý hoạt động của chấn lưu là gì?

5.1. Chấn lưu điện từ

Khi chưa có dòng chảy qua mạch, mức áp 220V của nguồn sẽ áp lên starter và xảy ra hiện tượng phóng điện. Dòng điện chảy qua mạch có tác dụng:

• Làm nóng khí thủy ngân, tạo điều kiện kích mồi ở mức volt thấp.
• Thu nạp điện dự trữ trong cuộn chấn lưu. 
• Khi 2 lá kim giãn nở và chạm vào nhau, sẽ xuất hiện hiện tượng phóng điện làm cho 2 lá kim nhả ra. Giống như sự ngắt nguồn nhanh, lúc này 2 đầu của cuộn chấn lưu sẽ phát ra điện áp có mức áp lên đến vài trăm volt, đủ để làm sáng đèn. Khí thủy ngân trong đèn ở dạng plasma, nó sẽ tạo ra dòng ion chảy qua đèn, nó giữ khoảng 120V và sẽ làm tắt hiện tượng phóng điện. 
• Khi ở trạng thái plasma, khí thủy ngân sẽ phát ra nhiều tia cực tím, tác động vào lớp bột trên vách đèn. Từ đó, nó sẽ đổi ra dạng ánh sáng trắng.

5.2. Chấn lưu điện tử

Đối với chấn lưu điện tử, dòng điện xoay chiều sẽ được chỉnh lưu thành dòng điện một chiều, rồi được lọc san phẳng bằng tụ điện. Dòng điện sau khi san phẳng được chuyển đến phần tạo dao động bởi transistor hoặc IC. Khi đã qua mạch này, dòng điện sẽ có xung tần khá cao khoảng vài chục kHz. Cuối cùng, dòng điện này được nối với một cuộn dây rồi đi đến bóng đèn.

6. Chức năng của chấn lưu là gì?

Chấn lưu có 3 chức năng chính như sau:

Hạn chế dòng điện:

• Khi khởi động, đèn huỳnh quang cần một dòng điện lớn hơn so với khi hoạt động bình thường. Chấn lưu sẽ giúp giới hạn dòng điện ở mức an toàn, tránh làm hỏng bóng đèn.
• Trong quá trình hoạt động, chấn lưu cũng giúp ổn định dòng điện, đảm bảo đèn hoạt động liên tục và hiệu quả.

Tạo ra điện áp cao áp: Để kích thích khí thủy ngân trong bóng đèn phát sáng, cần có một điện áp cao áp. Chấn lưu sẽ biến đổi điện áp nguồn xoay chiều (AC) thành điện áp cao áp (khoảng 1000V) để khởi động đèn.

Bù lại công suất phản kháng: Đèn huỳnh quang có đặc tính điện là có công suất phản kháng cao. Chấn lưu sẽ bù lại công suất phản kháng này, giúp cải thiện hiệu suất chiếu sáng và giảm thiểu tổn hao điện năng.

Ngoài ra, chấn lưu còn có một số chức năng phụ khác như: Tăng tuổi thọ của bóng đèn, giảm hiện tượng nhấp nháy của đèn, giảm nhiễu điện từ.

7. Khi nào nên thay chấn lưu cho đèn?

Chấn lưu của đèn có thể sẽ bị hỏng bởi nhiều lý do, nhưng sau khoảng 3 năm sử dụng, hiệu suất hoạt động của chấn lưu sẽ giảm đáng kể. Để duy trì cũng như đảm bảo ánh sáng của đèn thì chúng ta cần thay thế chấn lưu cách kịp thời.

8. Làm thế nào để nhận biết chấn lưu hỏng và cách giải quyết

Khi đèn có dấu hiệu ánh sáng mờ hơn, nhấp nháy liên tục hoặc bật công tắc mà lúc sau đèn mới sáng. Tình trạng tệ hơn là đèn không phát sáng được nữa. Đây chính là thời điểm chúng ta cần kiểm tra và thay thế chấn lưu.

9. Những lưu ý khi chọn mua chấn lưu

Sau những phân tích trên thì chắc hẳn chúng ta nên lựa chọn chấn lưu điện tử. Thế nhưng, không phải sản phẩm nào trên thị trường cũng đem chất lượng giống nhau. Chúng ta cần dựa vào một vài thông tin cơ bản để có thể lựa chọn loại chấn lưu có chất lượng cao. Tránh mua phải những mặt hàng kém chất lượng.

• Chấn lưu chất lượng cao sẽ có tuổi thọ > 12.000 giờ; hệ số công suất cao; có chức năng bảo vệ quá tải; ngắn mạch; có dự nhiệt,...
• Lựa chọn nhà cung cấp uy tín trên thị trường.
• Tham khảo giá bán trước khi mua để có thể mua sản phẩm với giá hợp lý.
• Loại chấn lưu kém chất lượng thường có công suất nhỏ = 0.5 - 0.6, tuổi thọ chỉ từ 3.000- 6.000 giờ, không có dự nhiệt.

Như vậy bài viết trên DMT Solar đã cung cấp đầy đủ thông tin về chấn lưu, và giải thích rất rõ chấn lưu là gì. Hy vọng bạn có thể hiểu rõ và lựa chọn được sản phẩm phù hợp với nhu cầu của mình. 

Xem thêm: Các mẫu cột đèn đường đẹp nhất 2023